Người nước ngoài co rúm trước sự quát tháo và thiếu thân thiện tại Văn phòng Xuất nhập cảnh.
Khó khăn khi làm thủ tục tại Văn phòng xuất nhập cảnh Hàn Quốc
Vào ngày 22 tháng trước, tại Văn phòng Xuất nhập cảnh Seoul gần ga Omokgyo, một người đàn ông Ả Rập tên là Al-Man (tên giả, 30 tuổi) đã nghe thấy những lời quát tháo từ phía bên kia quầy. Anh ta lặng lẽ rời đi sau khi bị từ chối và xem lại tập giấy tờ trong tay. Trên tờ giấy nhớ mà anh ấy đưa cho phóng viên xem, có dòng chữ viết nguệch ngoạc: "Tôi muốn gia hạn visa tị nạn (người xin tị nạn) thêm 6 tháng."
Al-Man không biết tiếng Hàn. Một người quen thương xót đã viết thay anh một mảnh giấy này và anh đã đến đây dựa vào đó. Đang chờ kết quả xin tị nạn, anh không thể hiểu vì sao không được giúp, hay khi nào có thể quay lại, và phải rời đi mà không có câu trả lời. "Maybe not today, I come back tomorrow (có lẽ hôm nay không được, tôi sẽ quay lại vào ngày mai)," Al-Man trả lời bằng tiếng Anh không lưu loát và rời khỏi tòa nhà.
Cùng ngày, tại lối vào của tòa nhà, một sinh viên Việt Nam tên An (tên giả) đã khóc khi gọi điện về cho gia đình. "Visa của tôi sẽ hết hạn vào cuối tháng này và tôi đến đây để gia hạn, nhưng tôi cần về nhà một chút trước đó. Nhân viên nghe chuyện này thì bảo 'có thể ảnh hưởng đến quá trình xét duyệt' và bảo tôi rời đi." Dù nhờ sự giúp đỡ của nhân viên phiên dịch, câu trả lời vẫn là "hãy chờ". Cô muốn hỏi thêm nhưng thấy ánh mắt không hài lòng của nhân viên và hơn 20 người ngồi chờ đã khiến cô quyết định rời đi. "Visa của tôi sẽ ra sao? Tôi có thể tiếp tục ở lại Hàn Quốc không?"
Văn phòng xuất nhập cảnh, nơi mà những người gặp khó khăn tìm đến, là cơ quan thuộc Bộ Tư pháp, chịu trách nhiệm quản lý visa (tư cách lưu trú) của người nước ngoài, xử lý người cư trú bất hợp pháp, người tị nạn và các chính sách đa văn hóa. Dù là nơi giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình cư trú, nhiều người nước ngoài và các nhà hoạt động hỗ trợ di cư đã chia sẻ với phóng viên rằng họ chỉ nhận được sự thờ ơ và lạnh nhạt tại đây.
Những khó khăn từ sự không nhất quán trong hướng dẫn và chính sách
Các nhà hoạt động hỗ trợ di cư cho biết các vấn đề cụ thể về công việc của người nước ngoài phụ thuộc vào cách hiểu và xử lý của từng nhân viên tại Văn phòng Xuất nhập cảnh, khiến nhiều người di cư gặp khó khăn. Các thủ tục hướng dẫn có thể bị đảo ngược và những công sức trước đó có thể trở nên vô ích tùy vào nhân viên mà họ gặp.
Một ví dụ điển hình là trường hợp của Aya (tên giả, 47 tuổi), người Philippines đã sinh con tại Hàn Quốc. Theo hệ thống hiện tại, trẻ em di cư sinh ra tại Hàn Quốc không thể đăng ký khai sinh, nhưng cha mẹ có thể được phép cư trú tạm thời cho đến khi con trưởng thành. Tuy nhiên, người cư trú bất hợp pháp phải nộp phạt hàng trăm triệu won. Aya đã chuẩn bị trước 9 triệu won để nộp phạt với hy vọng con mình có thể học tiểu học. Nhưng một ca phẫu thuật ung thư đột ngột khiến cô phải chi 10 triệu won và ngưng làm việc trong nửa năm để hồi phục, khiến thu nhập của cô bị cắt đứt. Giờ đây, cô chỉ còn 3 triệu won.
Dù có các biện pháp cứu trợ rõ ràng, Aya vẫn phải chờ đợi mòn mỏi vì Văn phòng Xuất nhập cảnh từ chối tư vấn. Bộ Tư pháp đã thông báo rằng nếu gặp khó khăn trong việc nộp phạt, có thể tích cực giảm bớt tiền phạt và cung cấp tư vấn. Aya đã nộp chứng từ về chi phí y tế, thu nhập và chi tiêu hàng tháng cho điều tra viên tại Văn phòng Xuất nhập cảnh. Tuy nhiên, khi đến lúc gặp để điều chỉnh số tiền phạt, nhân viên từ chối vì "không mang theo tiền phạt". Khi nhà hoạt động người Hàn Quốc đi cùng phản đối "hãy tuân theo thủ tục", nhân viên đáp lại rằng "không có thủ tục cố định, tôi có thể tự quyết định theo ý mình" "정해진 절차는 없고, 내 마음대로 할 수 있다". Cuộc tư vấn kéo dài hàng tháng trời kết thúc mà không có lời giải thích rõ ràng, và Aya vẫn đang chờ đợi đợt kiểm tra lại không biết đến khi nào.
Rào cản ngôn ngữ và hệ thống không thống nhất
Rào cản ngôn ngữ và hệ thống không thống nhất khiến nhiều người di cư gặp khó khăn khi tự mình xử lý công việc tại Văn phòng Xuất nhập cảnh. Nếu không có sự giúp đỡ từ người Hàn Quốc, họ dễ dàng bị cô lập và trở thành người cư trú bất hợp pháp. Để giúp bạn bè người Bangladesh của mình tránh gặp phải tình huống tương tự, thợ làm tóc Kim Young-mi (55 tuổi) đã trở thành "bậc thầy mở cửa sớm". Cô nhớ lại ngày nhân viên của mình, Nadi (tên giả, 45 tuổi), không trở về sau một ngày dài chờ đợi để gia hạn visa. "Cô ấy đã chờ đợi cả ngày, nhưng cuối cùng chỉ được bảo 'thiếu giấy tờ, hãy quay lại sau'".
Dù là người Hàn Quốc, Kim cũng gặp khó khăn khi làm việc với Văn phòng Xuất nhập cảnh. Đặt lịch hẹn trực tuyến thường kín chỗ ít nhất bốn tháng trước. Khi cô đến mà không đặt lịch, ghế chờ đã chật kín. Sau nửa ngày chờ đợi, cô cũng chỉ được bảo thiếu giấy tờ và phải bắt đầu lại từ đầu.
Khi Nadi đỗ kỳ thi cấp phép làm thợ làm tóc, Văn phòng Xuất nhập cảnh trả lời rằng "không đủ điều kiện visa" và bảo quay lại. Khi cô đưa ra văn bản từ cơ quan công nghiệp rằng chỉ cần "xin phép hoạt động làm việc" là được, nhân viên chỉ đáp "chúng tôi không biết rõ vì thuộc thẩm quyền khác". Nadi, người đã đỗ kỳthi sau 70 lần thi trượt, không thể lấy được chứng chỉ và hành nghề cắt tóc. Những nỗ lực của cô đã bị cản trở bởi sự không liên kết giữa các cơ quan, mà không có lý do rõ ràng.
Giờ đây, Kim đóng cửa tiệm mỗi khi Nadi cần đến Văn phòng Xuất nhập cảnh. Họ đến sớm lúc 8h30 sáng và chờ trong hàng, mang theo sổ ghi chú. "Người Hàn Quốc không thể tưởng tượng được sự bất tiện này vì họ không phải đến đây. Chính phủ đang thực hiện phân biệt chủng tộc. Chúng tôi là những người sống cùng trên một mảnh đất, điều này có chấp nhận được không?"
Vấn đề quyền hạn và yêu cầu thay đổi hệ thống
Các nhà hoạt động hỗ trợ di cư chỉ ra rằng quyền hạn quá lớn dành cho từng nhân viên tại Văn phòng Xuất nhập cảnh là vấn đề. Jeong Young-seop, một nhà hoạt động thuộc Liên đoàn Di cư, giải thích rằng "mỗi nhân viên Văn phòng Xuất nhập cảnh có quyền quyết định về tư cách cư trú của người di cư" và "các biện pháp giảm bớt tiền phạt được ghi rõ là 'tư vấn khi cần thiết', nghĩa là nhân viên tự quyết định số tiền giảm".
Lita (tên giả, 31 tuổi), sinh viên tiến sĩ tại một đại học tư ở Seoul, cũng gặp phải sự không nhất quán trong xử lý hành chính. Cô từ Nam Á, đã sinh con một mình tại Hàn Quốc vào tháng 1 năm nay. Khi con bị sốt cao vào một đêm, cô vội vàng đưa con đến phòng cấp cứu và phải trả 1 triệu won vì không có bảo hiểm y tế.
Lita, đang sống tại Hàn Quốc với visa sinh viên và trả phí bảo hiểm y tế, quyết định đăng ký bảo hiểm y tế cho con và xin cấp hộ chiếu từ đại sứ quán. Tuy nhiên, quốc gia của cô nổi tiếng về việc cấp hộ chiếu chậm, mất hơn một năm, và cô còn nhận được câu trả lời rằng "là mẹ đơn thân, việc xét duyệt của bạn sẽ lâu hơn".
Trong lúc tuyệt vọng, cô tìm thấy một cứu cánh. Văn phòng Xuất nhập cảnh Busan đã chấp nhận "giấy chứng nhận nộp đơn xin hộ chiếu" làm giấy tờ tùy thân cho các quốc gia có thời gian cấp hộ chiếu lâu như Ấn Độ, Campuchia. Tuy nhiên, nhân viên tại Văn phòng Xuất nhập cảnh Seoul từ chối và bảo "không có hộ chiếu thì không được". Lita lo lắng "mỗi khi con ốm, tôi có nên chuyển đến Busan không?"
Với số lượng người nước ngoài đến từ nhiều quốc gia ngày càng tăng, các nhà hoạt động cho rằng cần thay đổi hướng dẫn phản ứng của cơ quan nhập cư cho phù hợp. Đặc biệt, cần có các nguyên tắc chi tiết dựa trên dữ liệu thu thập. Song Eun-jeong, giám đốc Trung tâm Di dân Friends, đề xuất "việc đánh giá và quyết định cho một cá nhân gặp tại cửa chỉ bằng một tiêu chuẩn duy nhất là vấn đề. Cần chia loại các tình huống khác nhau để có hướng dẫn chi tiết và phản ứng phù hợp".
Đại diện Bộ Tư pháp cho biết: "Để nâng cao hiểu biết về văn hóa của các nhân viên quản lý xuất nhập cảnh tiếp xúc trực tiếp với người nước ngoài từ nhiều quốc gia và hoàn cảnh khác nhau, chúng tôi đã tổ chức các khóa học về 'xu hướng di cư toàn cầu' tại Học viện Bộ Tư pháp, và cũng đang vận hành các khóa học trực tuyến nghe và trao đổi về văn hóa với người nước ngoài sống tại Hàn Quốc".
Cần giải quyết rào cản tâm lý đối với cơ quan công quyền
Một người mẹ đơn thân trong cuộc phỏng vấn với báo của chúng tôi đã yêu cầu: "Hãy giấu quốc tịch và tên của tôi". Cô lo lắng rằng nhân viên Văn phòng Xuất nhập cảnh sẽ đọc bài báo và gây khó khăn cho việc xét duyệt của cô.
Tất cả các nguồn tin nước ngoài trong bài báo này cũng yêu cầu sử dụng tên giả vì lý do tương tự. Họ bày tỏ sự bức xúc về những trải nghiệm không thân thiện mà họ đã gặp phải, nhưng cũng mong rằng các nhân viên phụ trách không đọc bài báo này. Nơi mà những người khiếu nại lo lắng về 'hậu quả' của nhân viên phụ trách, nơi mà người Hàn Quốc cả đời không bao giờ phải đến và không thể hiểu được sự lo lắng này, chính là Văn phòng Xuất nhập cảnh gần ga Omokgyo.
Bài viết của Kí giả Lee Yoojin báo Hankookilbo
Bài gốc: https://www.hankookilbo.com/News/Read/A2024062700090003437?did=NA
