Điểm ngữ pháp '(동/형)-아/어/해요'

Tổng quan

Đuôi kết thúc (동/형)-아/어/해요 là cách phổ biến nhất để chia động từ và tính từ tiếng Hàn ở thì hiện tại trong lối nói lịch sự chuẩn (해요체). Nó rất cơ bản cho các cuộc hội thoại hàng ngày.

Cách cấu tạo

Gắn vào: Đuôi kết thúc này được gắn trực tiếp vào gốc của động từ và tính từ.

Quy tắc chia: Dạng cụ thể (아요 hay 어요) phụ thuộc vào nguyên âm cuối cùng của gốc từ trước khi bỏ 다. Các động từ có 하다 có cách chia đặc biệt.

1. Gốc từ kết thúc bằng ㅏ hoặc ㅗ: Thêm 아요.

• Nếu gốc từ kết thúc trực tiếp bằng nguyên âm ㅏ (như 가다), thêm 아요, nhưng ㅏ + ㅏ rút gọn thành ㅏ. Vậy, 가다 → 가 + 아요 → 가요.
• Nếu gốc từ kết thúc trực tiếp bằng nguyên âm ㅗ (như 오다), thêm 아요, và ㅗ + ㅏ rút gọn thành ㅘ. Vậy, 오다 → 오 + 아요 → 와요.
• Nếu gốc từ kết thúc bằng phụ âm sau ㅏ hoặc ㅗ (như 앉다), chỉ cần thêm 아요. Vậy, 앉다 → 앉 + 아요 → 앉아요.

1. Gốc từ kết thúc bằng bất kỳ nguyên âm nào khác (ㅓ, ㅜ, ㅡ, ㅣ, v.v.): Thêm 어요.

• Nếu gốc từ kết thúc trực tiếp bằng ㅓ (như 서다), thêm 어요, nhưng ㅓ + ㅓ rút gọn thành ㅓ. Vậy, 서다 → 서 + 어요 → 서요.
• Nếu gốc từ kết thúc trực tiếp bằng ㅜ (như 배우다), thêm 어요, và ㅜ + ㅓ rút gọn thành ㅝ. Vậy, 배우다 → 배우 + 어요 → 배워요.
• Nếu gốc từ kết thúc trực tiếp bằng ㅣ (như 마시다), thêm 어요, và ㅣ + ㅓ rút gọn thành ㅕ. Vậy, 마시다 → 마시 + 어요 → 마셔요.
• Nếu gốc từ kết thúc trực tiếp bằng ㅡ (như 쓰다), bỏ ㅡ đi, và thêm 아요 hoặc 어요 dựa trên nguyên âm liền trước đó. Nếu không có nguyên âm liền trước hoặc nguyên âm liền trước cũng là ㅡ, thêm 어요. Vậy, 쓰다 → ㅆ + 어요 → 써요. 예쁘다 → 예ㅃ + ㅓ요 → 예뻐요 (vì ㅖ không phải là ㅏ hay ㅗ).
• Nếu gốc từ kết thúc bằng phụ âm sau các nguyên âm này (như 먹다), chỉ cần thêm 어요. Vậy, 먹다 → 먹 + 어요 → 먹어요.

1. Động từ/Tính từ 하다: Gốc từ kết thúc bằng 하다 đổi thành 해요.

• 공부하다 (học) → 공부해요.
• 조용하다 (yên tĩnh) → 조용해요.

Các dạng bất quy tắc phổ biến: Một số gốc từ thay đổi bất quy tắc trước 아/어요.

• Bất quy tắc ㅂ: Nếu gốc từ kết thúc bằng ㅂ (và không phải là 돕다 hoặc 곱다), ㅂ đổi thành ㅜ (sau đó kết hợp với 어요 thành 워요). 춥다 (lạnh) → 추우 + 어요 → 추워요. 돕다 (giúp đỡ) đổi ㅂ thành ㅗ → 도와요.
• Bất quy tắc ㄷ: Nếu gốc từ kết thúc bằng ㄷ, ㄷ đổi thành ㄹ trước một đuôi bắt đầu bằng nguyên âm. 듣다 (nghe) → 들 + 어요 → 들어요.
• Bất quy tắc ㅅ: Nếu gốc từ kết thúc bằng ㅅ, ㅅ thường bị lược bỏ trước một đuôi bắt đầu bằng nguyên âm. 낫다 (khỏi bệnh/tốt hơn) → 나 + 아요 → 나아요.
• Bất quy tắc 르: Nếu gốc từ kết thúc bằng 르, thêm một ㄹ nữa vào âm tiết trước 르, bỏ ㅡ, và thêm 아요 hoặc 어요 dựa trên nguyên âm trước 르. 모르다 (không biết) → 몰ㄹ + 아요 → 몰라요. 부르다 (gọi/hát) → 불ㄹ + 어요 → 불러요.
• Bất quy tắc ㅎ (tính từ): Nếu gốc tính từ kết thúc bằng ㅎ sau một số nguyên âm nhất định (như ㅏ hoặc ㅓ), thì ㅎ và nguyên âm ㅏ/ㅓ bị lược bỏ, và thêm ㅐ요. 빨갛다 (đỏ) → 빨개요. 하얗다 (trắng) → 하얘요.

Bảng quy tắc:

Ý nghĩa và Các trường hợp sử dụng

Đuôi kết thúc này chủ yếu tạo thành thì hiện tại lịch sự chuẩn (해요체). Nó linh hoạt và được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau trong giao tiếp hàng ngày:

1. Diễn tả sự thật/Thói quen/Chân lý chung ở hiện tại: Dùng cho các câu trần thuật đơn giản ở thì hiện tại.

• 저는 매일 아침에 커피를 마셔요.
  → Tôi uống cà phê mỗi sáng.

1. Mô tả hành động/Trạng thái hiện tại: Dùng để nói về những gì đang xảy ra bây giờ hoặc trạng thái hiện tại của một sự vật/sự việc.

• 지금 비가 와요.
  → Bây giờ trời đang mưa.

1. Đặt câu hỏi: Chỉ cần lên giọng ở cuối câu (동/형)-아/어/해요 là sẽ biến nó thành câu hỏi.

• 오늘 기분이 어때요?
  → Hôm nay tâm trạng bạn thế nào?

1. Đưa ra đề nghị hoặc mệnh lệnh nhẹ nhàng (thường cần ngữ cảnh/ngữ điệu): Mặc dù có các đuôi kết thúc cụ thể cho mệnh lệnh (-(으)세요) và đề nghị (-(으)ㅂ시다, -ㄹ까요?), -(아/어)해요 đôi khi có thể được sử dụng một cách nhẹ nhàng, đặc biệt trong các ngữ cảnh lịch sự không quá trang trọng. Tuy nhiên, chức năng chính của nó là trần thuật/nghi vấn.

• 여기 앉아요.
  → Ngồi đây đi. (Có thể nghe như một lời mời/mệnh lệnh nhẹ nhàng)

So sánh với các điểm ngữ pháp tương tự

(스)ㅂ니다 (Lịch sự trang trọng):

• (스)ㅂ니다 được sử dụng trong các tình huống trang trọng hơn như bản tin thời sự, phát biểu trước công chúng, thuyết trình kinh doanh, hoặc khi thể hiện mức độ tôn trọng cao hoặc sự xa cách.
• (동/형)-아/어/해요 là dạng lịch sự chuẩn được sử dụng trong hầu hết các cuộc trò chuyện hàng ngày với những người bạn không quá thân thiết, đồng nghiệp, nhân viên phục vụ, v.v. Nó lịch sự nhưng ít cứng nhắc hơn (스)ㅂ니다.
• Ví dụ: 먹습니다 (trang trọng) so với 먹어요 (lịch sự chuẩn).

-(ㄴ/는)다 / -아/어 (Dạng nguyên thể/Thân mật):

• Dạng nguyên thể (-(ㄴ/는)다 cho động từ, -다 cho tính từ) và dạng thân mật (-아/어, không có 요) là dạng không trang trọng (suồng sã).
• Chúng được sử dụng khi nói chuyện với bạn bè thân thiết, gia đình (đặc biệt là những người nhỏ tuổi hơn hoặc bằng tuổi), trẻ em, hoặc trong một số loại văn viết như nhật ký.
• (동/형)-아/어/해요 bao gồm yếu tố lịch sự 요 và không phù hợp với bạn bè rất thân (có thể nghe xa cách) nhưng cần thiết khi yêu cầu sự lịch sự.
• Ví dụ: 먹는다 (động từ nguyên thể) / 예쁘다 (tính từ nguyên thể) / 먹어 (thân mật) so với 먹어요 / 예뻐요 (lịch sự chuẩn).

Kết luận

Có thể nói đuôi kết thúc (동/형)-아/어/해요 là đuôi động từ/tính từ quan trọng nhất mà người mới bắt đầu cần nắm vững. Nó tạo thành xương sống của giao tiếp tiếng Hàn lịch sự hàng ngày, được sử dụng để trình bày sự việc và đặt câu hỏi ở thì hiện tại. Hiểu rõ các quy tắc về nguyên âm và các dạng bất quy tắc phổ biến của nó là rất quan trọng để giao tiếp tự nhiên.